Ülkemizde Kronik Böbrek Hastalığı oranı (evrelere ayrılmaksızın) %15,7’dir ve oldukça yüksek bir orandır. Böbrek hastalığı gelişimi genellikle sessiz ve uzun zaman içinde ilerler ve diyaliz veya böbrek nakli gerektirecek dönemlere geldikten sonra teşhis edilir. Bu nedenle dünyada böbrek yetmezliğine en fazla neden olan hastalıklar takip edilirken düzenli böbrek kontrolleri yapılması böbrek yetmezliği gelişmesini yavaşlatır veya önleyebilir.
Kronik Böbrek Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Böbrek hastalığı erken teşhis edilmezse veya tedaviye rağmen kötüleşirse birtakım belirtiler vermeye başlar, bu belirtilerin bir tanesi veya birkaçı birlikte olabilir ve hastalığın evrelerine göre farklılık gösterebilir:
- Kilo kaybı ve iştahsızlık
- Şişmiş ayak bilekleri, ayaklar veya eller- su tutulmasının bir sonucu olarak (ödem)
- Nefes darlığı
- Yorgunluk, hasta hissetmek
- İdrarda kan
- Artan idrar ihtiyacı- özellikle geceleri
- Uyumakta zorluk (uykusuzluk)
- Ciltte kaşıntı
- Kas krampları
- Baş ağrısı
- Erkeklerde erektil disfonksiyon
Böbrek hastalıkları, erken bir aşamadayken genellikle çok fazla belirti vermez. Bunun nedeni, vücudun böbrek fonksiyonunda azalma önemli bir seviyeye gelinceye kadar başa çıkabilme becerisidir.
Bu aşamada böbrek hastalığı genellikle, başka bir durum için yapılan rutin bir kan veya idrar testinde bir sorun tespit edilirse teşhis edilir.
Erken bir aşamada teşhis edilirse, tedavi ve düzenli takip, daha da ilerlemesini durdurmaya ya da yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
Kronik böbrek hastalığı bu semptomları verdiğinde böbrek yetmezliğinin ileri evreleri veya son dönem böbrek yetmezliği düşünülür. Sonunda diyaliz veya böbrek nakli ile tedavi gerektirebilir.
Kronik Böbrek Hastalığı Risk faktörleri Nelerdir?
- Diyabet
- Hipertansiyon
- Kalp- damar hastalıkları
- Obezite (aşırı kilo)
- Sigara
- Hiperlipidemİ (kan yağlarının yüksek olması)
- Yaş
- Hareketsiz yaşam
- Ailede böbrek hastalığı varlığı
Kronik böbrek hastalığı için en önde gelen risk faktörleridir. Bu sorunları yaşayan kişilerin düzenli olarak böbrek fonksiyonlarının kontrol edilmesi ilerleyici böbrek hastalığından korur. Böbrek fonksiyonları ilk basamak olarak tahmini glomerüler filtrasyon hızı (e-GFR olarak adlandırılır) ile hesaplanır ve buna göre hastalığın evreleri belirlenir. Sağlıklı bir erişkinde 120 ml/dakika olarak ölçülmesi beklenir.
Kronik Böbrek Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
- Öncelikle iyi bir muayene ardından kan, idrar ve görüntüleme tetkikleri yapılır.
- Kan tahlilleri ile kanınızdaki üre, kreatinin gibi atık ürünler ve bazı elektrolitlerin, hormonların seviyelerini ölçer.
- Böbreklerinizin çalışmasını hesaplamak için kan testi sonuçlarınızı, ayrıca yaşınızı, bedeninizi, cinsiyetinizi ve etnik grubunuzu kullanır.
- Sağlıklı erişkinin böbrekleri 90 ml/dk’dan fazla kanı filtre edebilmelidir, bundan daha düşük sonuçlar böbrek hastalığını işaret eder.
- İdrar tahlili ile idrarınızdaki enfeksiyon olup olmadığı, sıvı tüketimi, albümin ve kreatinin gibi maddelerin miktarı, idrarınızda kan veya protein kaybı olup olmadığı kontrol edilebilir. 24 saat boyunca idrar biriktirmeniz istenerek böbrek fonksiyonları farklı formüllerle hesaplanabilir.
Diğer testler
- Bazen böbreklerinizdeki hasarın seviyesini değerlendirmek için ileri araştırmalar da gerekebilir
- Ultrason, MRI veya BT taraması- böbreklerin şeklini görmek ve herhangi bir tıkanıklık olup olmadığını kontrol etmek için yapılır.
- Böbrek biyopsisi- bir iğne kullanılarak küçük bir böbrek dokusu örneği alınır ve hücreler hasar belirtileri için mikroskop altında incelenir.
- Test sonuçlarınız, böbreklerinizin ne kadar hasar gördüğünü ve hastalığın evresini belirlemek için kullanılır.
Kronik Böbrek Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Kronik Böbrek Hastalığının kesin bir tedavisi yoktur ancak tedavi ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatılır veya durdurulabilir.
Yaşam biçimi değişiklikleri;
Sigarayı bırakmak, düzenli ve sağlıklı beslenme, tuz kısıtlaması, alkol tüketiminin kısıtlanması, böbreğe hasra verebilecek ilaçların kullanımından kaçınmak, kilo vermek ve düzenli egzersiz bunların içinde yer alır.
Kan basıncı, kan şekeri, kan lipidleri, kemik metabolizması ve kansızlık gibi sorunların ilaç tedavisi planlanır.
İlaç tedavisi ve yaşam biçimi değişiklikleri yeterli gelmediğinde ya da hasta son evre böbrek yetmezliğinde teşhis edilmişse diyaliz tedavileri veya böbrek nakli planlanır.